Donderdag 20 december 2007, 12:35
Flatland: A Romance of Many Dimensions is een legendarisch staaltje wiskundige fictie en politieke satire, geschreven in 1884 door Edwin Abbott Abbott. De avonturen van A. Square, een vierkant in een tweedimensionale wereld dat bezoek krijgt uit de derde dimensie, zijn meer dan 120 jaar later nog altijd even fascinerend en relevant. Een bewijs daarvan in de verfilming Flatland: The Movie die enkele maanden geleden verschenen is. De animatiefilm is duurt iets meer dan een half uur, en is in de eerste plaats educatief bedoeld. Maar ook voor wie niet meer op de schoolbanken zit, kan Flatland: The Movie bijzonder boeiend zijn.
Hoe je een tweedimensionale wereld (en met name het contrast tussen twee en drie dimensies) op een televisiescherm kan krijgen, is niet evident. De makers alluderen daar op schitterende wijze naar aan het begin van de film:
This movie has been modified from its original version. It has been formatted to fit your Spaceland screen. Certain elements from Flatland have been altered to be recognizable by three-dimensional beings.
De wonderbaarlijke, Mandelbrot-ish (aldus Ian Stewart) graphics doen je daar gelukkig niet veel bij stilstaan. Gecombineerd met een mooie soundtrack en uitstekende voice actors, schept Flatland: The Movie exact de goede sfeer, die het best kan omschreven worden als verwondering.
De film verschilt soms nogal sterk van het boek, en is met name getransformeerd naar een 21ste eeuwse maatschappij. De vrouwenemancipatie heeft zich ook in de film voltrokken, maar de politieke satire blijft gelukkig bewaard. Ook de bezoeken van A. Square aan Pointland en Lineland zijn verwerkt in de animatiefilm. (Het extra filmpje van Tony Hale als stem van de King of Pointland, met volle begeestering en schokkende schouders, is overigens niet te missen.) Deel 1 van het boek, waar aspecten zoals zwaartekracht en zicht in Flatland besproken worden, wordt grotendeels genegeerd, wegens minder geschikt voor het medium film. De oriëntatie van ogen en mond van de Flatlanders wordt in de film vaak gespiegeld, zonder daar verder op in te gaan: een 'foutje' om praktische redenen, of een stille hint naar rotaties in de derde dimensie? Ik vermoed vooral het eerste, maar het illustreert wel op hoeveel manieren de film, net als het boek, stof tot nadenken levert.
Het taalgebruik in Flatland: The Movie is gemoderniseerd en vloeiender, maar grijpt af en toe wel terug naar memorabele citaten uit het originele boek, zoals
"Monster! Be thou juggler, enchanter, dream, or devil, no more will I endure thy mockeries"
(nu wel uitgesproken door de King of Lineland in plaats van door A. Square), en
"Either this is madness or it is Hell." "It is neither", calmly replied the voice of the Sphere, "it is Knowledge."
Ook de nieuwe tekst levert enkele mooie en passende uitspraken, zoals
"Does your sense of wonder only goes as far as your eyes can see?"
Al bij al is Flatland: The Movie een zeer geslaagd project. Niet de exacte inhoud, maar zeker wel de geest van het originele boek, wordt bewaard. De film legt zelfs nog extra de nadruk op kritisch denken, verwondering en een gezonde honger naar (wiskundige) kennis. Ook extra's op de dvd dragen daartoe bij. Zo drukken de voice actors zich op uitgesproken positieve en enthousiaste wijze uit over wiskundekennis, zonder dat het geforceerd of ongeloofwaardig klinkt. Flatland: The Movie slaagt er perfect in om schoolkinderen in de wiskundeles een aanmoedigende, fascinerende en waardevolle afwisseling voor te schotelen. En ook oudere Flatland-fans zoals ik zullen met plezier van de film kunnen smullen. Het enige nadeel: de dvd is enkel vanuit de V.S. te koop, en men rekent nogal wat verzendingskosten aan...