Maandag 4 februari 2008, 17:58
Het is geen verrassing dat het nieuwe dubbelalbum van Ayreon, getiteld 01011001, een teleurstelling is geworden. Toch is het 01011001 al bij voorbaat een van de beste albums van 2008, en betreur ik geenszins de aankoop van mijn gesigneerde special edition. Het probleem is gewoon dat mijn verwachtingen zo astronomisch hoog waren, dat Arjen Anthony Lucassen zichzelf nog eens moest overtreffen om eraan te voldoen. En dat is helaas niet gebeurd.
Even wat achtergrond. Ayreon is het prog-metal project van de Nederlander Arjen Anthony Lucassen. Elk album is een soort rock-opera, uitgevoerd door Arjens selectie van 's werelds beste metal-muzikanten en vocalisten. Het nieuwe dubbelalbum 01011001 is reeds het zesde project van Ayreon. Die zes albums behoren tot de meest indrukwekkende, aangrijpende en overweldigende muziek die er ooit gemaakt is, met als absoluut hoogtepunt het vorige dubbelalbum The Human Equation uit 2005.
En nu is er dus 01011001. Maar liefst zeventien vocalisten maken een acte de presence. Dat is beduidend meer dan de elf van The Human Equation, terwijl dat laatste toch een veel epischer album was dan 01011001. Een gevolg is dat veel zangers vrij weinig aan bod komen, en het contrast tussen de stemmen helaas niet volledig tot uitwerking kan komen. Slechts twee vocalisten drukken met een outstanding performance echt hun stempel op 01011001. De eerste is Anneke van Giersbergen, die reeds eerder haar stem leende aan de Egyptenaar op Into the Electric Castle. De tweede is de indrukwekkende Noor Jorn Lande.
Muzikaal bevat 01011001 elementen van alle voorgaande Ayreon-projecten. De nadruk ligt wel meer op synthesizers in plaats van op gitaren, en de algemene sfeer is meer duister dan op The Human Equation. "Comatose" en "Waking Dreams" zijn twee uitgesproken voorbeelden van die donkerdere en mysterieuze sfeer, en vormen meteen twee van de beste en meest originele aanvullingen aan de discografie van Ayreon die 01011001 te bieden heeft. (Niet toevallig is "Comatose" een duet tussen Jorn en Anneke, en zingt Anneke ook het refrein van "Waking Dreams".) Maar natuurlijk is er ook nog genoeg plaats voor zware gitaarrifs en voor vrolijke folkdeuntjes, zoals we van Ayreon gewoon zijn.
Ook in de storyline komen vorige projecten terug, met name The Final Experiment, de eerste cd van The Universal Migrator en Into the Electric Castle.
In vergelijking met voorganger The Human Equation valt 01011001 wat bleekjes uit. Er zijn weinig aspecten waarin zero one de perfectie van THE ook maar kan evenaren. Arjen Anthony Lucassen is er niet in geslaagd een nieuw mirakel te scheppen. Maar 01011001 is wél sterk genoeg om na een aantal luisterbeurten die vergelijking naar de achtergrond te drinken, zodat je het album op zichzelf leert waarderen. En dan is de eindbalans toch nog uitgesproken positief: dit is een album dat je niet mag missen!