Stijn Vermeeren

Afgelopen weekend vloog ik naar Berlijn, voor een bezoek aan mijn broer Mats, die daar sinds deze maand aan de Berlin Mathematical School studeert.

Weinig steden hebben de afgelopen 100 jaar een even turbulente geschiedenis gekend als Berlijn. Ook tijdens mijn eigen leven nog, is de Muur gevallen en is Berlijn van een gespleten stad tot moderne hoofdstad omgetoverd. De littekens van de traumatische verdeling in Oost en West zijn nog nauwelijks zichtbaar. Van de Muur, de Antifaschistischer Schutzwall zoals de DDR ze noemde, blijven nog maar weinig stukjes over. De Potsdamer Platz, voor de Tweede Wereldoorlog een glamoureus kloppend hart zoals Times Square of Piccadilly Circus, werd volledig vernieuw in de oorlog en was daarna decennialang slechts braakliggend land rond de Muur. (Denk aan de scene uit Wim Wenders' "Die Himmer über Berlin", overigens voor de rest een verwarrende en deprimerende film, zeg niet dat ik u niet gewaarschuwd heb.) Nu is de Potsdamer Platz dankzij grootse bouwprojecten een hypermoderne buurt.

De lidtekens verdwijnen dan wel, maar Berlijn vergeet zijn geschiedenis niet. Bijna alle toeristische attracties hebben een nauwe band met de Berlijnse geschiedenis.

Het Deutsches Historisches Museum was gratis tijdens mijn bezoek, wegens de 775ste verjaardag van Berlijn.

In de de Bernauer Straße (waar de Muur een ganse kerk in niemandsland plaatste, de Versöhnungskirche dan nog) heb je de Gedenkstätte Berliner Mauer. Bezoek hier zeker de tentoonstelling over de bouw van de muur in 1961, met veel boeiende geluidsfragmenten (voor wie Duits verstaat).

Elders is er de East Side Gallery, een 1,3 km lang stuk Muur dat bewaard is gebleven en beschilderd is door allerhande graffiti-artiesten, meestal binnen het thema splitsing en onderdrukking.

De duisterste kant van de Duitse geschiedenis wordt herdacht met het Holocaust-memorial en in het museum Topographie des Terrors. Er is ook het Jüdisches Museum, waar in een bezinningsruimte de kunstinstallatie "Schalechet" een diepe indruk nalaat. De vloer is bezaaid met schreeuwende gezichten uit metaal. "Wandel erover", dringt de toezichter aan, waarop de metalen gezichten akelig echoënd beginnen te tingelen. Eigenlijk wil je helemaal niet over de gezichten lopen, maar die afschuw opwekken zal wel juist de bedoeling zijn geweest van kunstenaar Menashe Kadishman.

Schalechet

De luchthaven van Tempelhof was tijdens de blokkade van 1948-49 het enige contactpunt van West-Berlijn met de rest van de kapitalistische wereld. Sinds 2008 is Tempelhof buiten gebruik als luchthaven en omgevormd in een uitgestrekt park.

De Reichtag, onder omstreden omstandigheden afgebrand in 1938, is sinds de hereniging gerestaureerd en is sinds 1999 de zetel van de Bundestag van het verenigde Duitsland. De nieuwe koepel van architect Norman Foster is zeker het bezoeken waard.

Mats en Stijn in de Reichstag-koepel

Al die geschiedenis is zeker interessant, maar geeft niet noodzakelijk karakter aan een stad. Op zaterdagavond had ik nog niet echt een Berlijn-gevoel gevonden. Die avond, na een zoektocht op internet naar wat er te beleven was, trokken Mats en ik naar de Moabit-buurt, waar er onder de noemer Mo'beat live-muziek zou zijn op een zestal verschillende locaties. Het eerste adres bleek een kapperszaak te zijn, waar de eerste band echter juist gedaan had. We trokken verder naar het tweede adres, een kamertje achterin een wasserette. We namen plaats, en kregen twee solo-artiesten te zien. De eerste, Berit Jung, maakte experimentele muziek op een contrabas en een glockenspiel, en met behulp van enkele loop pedals. Daarover las of zong ze dan poëtische verhalen in het Duits. De muziek was niet altijd even zuiver, maar de stijl was zo uniek dat het absoluut betoverend was. Het tweede optreden overtrof dit zelfs. Carole, een in Berlijn gebaseerde Française, was gewapend met een gitaar, opnieuw een paneel met loop pedals, en met een verbluffende en haarzuivere stem, waarmee ze liedjes in het Engels en in het Frans ten tonele bracht. Dat alles met het gezoem van droogkasten en af en toe het gebiep van wasmachines op de achtergrond, in een klein kamertje achterin Freddy Leck sein Waschsalon...! Daarmee hadden we plots, onbedoeld, de quirky, alternatieve kant van Berlijn ontdekt. Het was ongetwijfeld het hoogtepunt van het weekend.

Carole in Freddy Leck sein Waschsalon